In deze rubriek komt elke maand een ondernemer aan bod die doof of slechthorend is. Deze keer gaan we in gesprek met Tom Uittenbogert. Hij beantwoordt vijf vragen uit onze grabbelton.

Tom is eigenaar van het bedrijf 1.2.Communicate (in het Engels ‘one two communicate’, wat klinkt als ‘want to communicate’ oftewel ‘ik wil communiceren’). Het bestaat uit een aantal onderdelen. Ten eerste (online) cursussen en privé- en groepscoaching Nederlandse Gebarentaal (NGT) en Nederlands ondersteund met gebaren (NmG). Ten tweede workshops over dovencultuur, inclusie en toegankelijkheid. Verder is er Pluk de Genezing: therapie voor dove cliënten die bijvoorbeeld met zichzelf in de knoop zitten. En tot slot het onderdeel visuele muziek: Tom is signdancer en geeft workshops en een opleiding over visuele muziek.

1. Waarom ben je ondernemer geworden? 

‘Ik heb op de NSDSK gewerkt, daar gaf ik gebarentaalles aan ouders van dove en slechthorende kinderen. Ook werkte ik op de peuterspeelzaal bij het Radboud ziekenhuis waar dove kinderen naartoe gingen. Dat vond ik leuk, maar ik miste ook iets. Ik vond het erg leuk om vragen van ouders te beantwoorden. Ze vroegen dingen over gebarentaal en opgroeien als doof kind. Maar ik vond het wel eens lastig dat ik mijn eigen mening niet te veel mocht uiten, ik moest de visie van de organisatie uitstralen. 

En toen dacht ik: volgens mij kan ik beter voor mezelf beginnen. Dan ben ik vrij om de antwoorden op vragen te geven die ik zelf wil geven. Ook over visuele muziek kreeg ik veel vragen, wat ik heel interessant vond. En in een eigen bedrijf kon ik dat met elkaar combineren! Ik was een pionier in visuele muziek, 22 jaar geleden. Dove mensen dachten: muziek is voor horenden, wat moeten wij nou met muziek? Maar ik trok me daar niets van aan.’ 

2. Was het lastig voor jezelf te beginnen als doof persoon?

‘Ja. 22 jaar geleden was de tolkvoorziening lang niet zo goed geregeld. Een tolk vinden was lastig. Ik moest dus veel mails sturen. En KPN Teletolk werkte toen nog niet met tolken, je moest alle tekst typen. Dus de communicatie ging moeizaam. Daardoor was het als zelfstandig ondernemer moeilijk om aan opdrachten te komen. Naast mijn eigen bedrijf moest ik een andere baan erbij hebben om rond te kunnen komen. 

Wat ik gedaan heb? Vooral ook lesgeven in gebarentaal. Ik heb gewerkt als ontwikkelaar en docent bij het Nederlands Gebarencentrum en bij de tolken- en docentenopleiding bij de Hogeschool Utrecht. Intussen heb ik ook de opleiding polyenergethische therapie afgerond. Dat gaat over neurolinguïstisch programmeren (NLP), communicatievaardigheden, energie, chakra enzovoort. Na de opleiding heb ik mijn eigen praktijk opgezet als onderdeel van 1.2.Communicate: Pluk de Genezing.’ 

3. Wat vind je van de tolkvoorziening voor ondernemers? 

‘Ik ben blij dat het tegenwoordig veel makkelijker is om tolken te regelen. Ik zet bijna elke dag wel een tolk in. Sinds vorig jaar geef ik bijvoorbeeld gebarentaalles in een paar bibliotheken in Gelderland en ook voor de privé- en groepscoaching en cursussen gebruik ik tolken. 

Naast mijn eigen bedrijf werk ik parttime op de Radboud Universiteit. Ik ben bij de Radboud docent Nederlandse Gebarentaal en onderzoeksassistent. Daarnaast zit ik in de Deaf Support Group van de universiteit. Medewerkers en zakenrelaties kunnen mij, als expert dovencultuur, vragen stellen over gebarentaal, inclusie en toegankelijkheid.

Daarom heb ik twee soorten tolkuren: voor mijn werk bij de Radboud en voor mijn eigen bedrijf. Voor 1.2.Communicate mocht ik zelf een inschatting maken hoeveel tolkuren ik nodig had en die kreeg ik toegekend. Vroeger moest ik een brief sturen, vragen beantwoorden… een heel onderzoek voordat ik eindelijk de toekenning kreeg.’ 

4. Wat is je advies aan andere doven of slechthorenden die voor zichzelf willen beginnen?

‘Laat je goed informeren. Neem contact op met andere ondernemers om te vragen hoe zij het hebben aangepakt. Zoek uit hoe je tolkuren kunt aanvragen. En kijk of je kunt samenwerken met horende collega’s.  

Wederzijds respect vind ik belangrijk. Veel dove mensen hebben hun eigen ‘dovenpijn’, slechte ervaringen in het verleden. Ik heb dat ook. Een voorbeeld: een belangstellende opdrachtgever vraagt mij als dove ondernemer, voor bijvoorbeeld lessen gebarentaal. Later hoor ik dan dat ze toch hebben gekozen voor een horende persoon. Dat is ongelooflijk pijnlijk. Ik heb veel ervaring, expertise en kennis over de dovencultuur. Ik wil dat graag met opdrachtgever delen, al dan niet samen met een horende ondernemer, maar helaas! Je voelt je dan achtergesteld en afgewezen. 

Maar veel doven hebben het idee dat alle horende mensen zo zijn, en dat is natuurlijk niet zo. Je moet niet alle horende mensen over één kam scheren. Zoek juist de samenwerking met horende collega’s op. Mijn gouden tip: vertel aan de horende omgeving over jouw ervaringen en over de dovencultuur. Daardoor komt er meer begrip en daardoor ook wederzijds respect. Dan loopt het contact veel beter. 

Ik heb bijvoorbeeld goede ervaringen met Stichting Possibilize. Een horende organisatie, maar zij hechten zo veel waarde aan mijn mening en ervaring. Possibilize had mij benaderd omdat ze signdancers zochten om festivals toegankelijker te maken voor doven en slechthorenden. Ze hadden mij allemaal vragen gestuurd en ik dacht dat dat het was. Maar ik werd onderdeel van het project! Ik werd betrokken bij de brainstorms en de hele ontwikkeling van dit project. Ik ben ze daar heel dankbaar voor. 

Misschien heb je me ook zien signdancen bij het Eurovisie Songfestival! De organisatie was benaderd door drie horende muziektolken. Die muziektolken hebben mij gevraagd of ik ook mee wilde doen als dove signdancer. Met z’n vieren hebben we overlegd hoe we dit konden aanpakken, het was zo’n fijne samenwerking!’ 

5. Hoe zie je jouw toekomst voor je?

‘Sowieso hoop ik dat de Nederlandse Gebarentaal nog zichtbaarder zal zijn. Dat het meer geaccepteerd wordt. Verder valt het me op dat er op spiritueel gebied weinig aanbod is voor doven en slechthorenden. Ik heb daar zelf de eerste stappen in gezet natuurlijk met Pluk de Genezing. Ik volg nu nog een andere opleiding, over Chi Neng Qigong. Daarbij doe je eenvoudige, sierlijke oefeningen. Die stimuleren je energie, zorgen voor rust in je hoofd en voor kracht in je lichaam. Ik wil alles wat ik in de opleiding leer in de toekomst overbrengen aan de dove en slechthorende gemeenschap.’

Onbeperkt Ondernemend gaat over mensen die zich niet laten tegenhouden. Mensen die doof of slechthorend zijn en zijn gaan ondernemen. Als zelfstandig ondernemer, zzp’er, eenmanszaak, bv, of die op een andere manier ondernemend zijn. Ze laten zich daarin niet beperken door hun doofheid of slechthorendheid. 

Ken jij iemand die onbeperkt ondernemend is? Of ben je zelf een ondernemend iemand die zich nergens door laat tegenhouden? En wil je daar graag wat over vertellen? Stuur een mailtje naar redactie@doof.nl!