Martie Emmerzaal-Boelens werkt al meer dan 35 jaar als tolk Nederlandse Gebarentaal, docent tolkvaardigheden én als coach voor tolken. Als dank voor alle wijze lessen uit de dovenwereld schreef ze het boek Met een volle tolkkoffer lichter werken. Martie wil haar verworven kennis en vaardigheden graag delen met andere tolken.

Na 10 jaar dromen over een boek, besloot Martie twee jaar geleden de pen te pakken en te beginnen. Zó veel kennis, tips en tricks over het vak van tolk Nederlandse Gebarentaal en het trainen van tolken mag niet verloren gaan, zo stelt ze. Bovendien bedankt Martie met dit boek de dovenwereld waarvan zij gedurende haar carrière als tolk veel heeft geleerd. Het boek ligt bij publicatie van dit artikel nog bij de drukker, het zijn spannende weken.

Hoe het begon

Maar eerst blikken we even terug naar het begin van Martie’s carrière. In 1989 studeerde ze als tolk af aan de Opleiding Verzorgende en Dienstverlenende Beroepen (OVDB). Martie vertelt hierover: ‘Je moest al enige gebarentaal beheersen om aan de opleiding te mogen beginnen. De opleiding duurde twee jaar. Iedere zaterdag ging ik naar school. Tijdens de opleiding werd je werkelijk ondergedompeld in de dovenwereld. Zo werden er weekenden georganiseerd naar Bakkeveen. We oefenden onze gebarenvaardigheden met dove en slechthorende mensen en deden onderzoek in het werkveld.’ 

‘Geweldig vond ik dat. Ik ben tot op de dag van vandaag dankbaar dat ik in dove en slechthorende mensen hun leven mag komen en mag tolken op de meest precaire momenten. Die onderdompeling voelde – en voelt nog steeds – als een warm welkom in de dovenwereld. Dit vind ik ook voor de huidige studenten heel essentieel. Ik roep studenten dan ook op om te blijven ontwikkelen, jezelf te verrijken met vertaalopties en te ontdekken hoe divers gebarentaal is.’

Tolkentekort

De dovengemeenschap was in die tijd al zeer actief bezig met de erkenning van de Nederlandse Gebarentaal. Martie zag toen al de strijdbaarheid onder dove mensen voor hun taal en cultuur. Empowerment was al een belangrijk onderdeel van de dovenwereld. 

Toen Martie afstudeerde waren er in totaal maar 25-30 tolken Nederlandse Gebarentaal. Er was toen al sprake van een tolktekort. ‘Dat loste we op door goed te overleggen bij iedere opdracht. De essentiële vakken werden getolkt. Volgden er ‘s middags vakken met veel zelfstudie, dan werd de instructie eerder getolkt zodat we als tolk snel naar de volgende opdracht konden gaan. Die overweging maakte ik regelmatig. Er werd efficiënt met de tolktijd omgegaan, zodat we meerdere tolkgebruikers blij konden maken met een tolk.’

Empowerment

Op de vraag wat Martie dove en slechthorende mensen toewenst, zegt ze: ‘Dat ze empowerment nóg meer ontwikkelen. Dat de strijd voor inclusie minder moeite zal kosten. En dat de maatschappij toegankelijker wordt voor hen. Ik wens ze toe dat de mening en kracht van doven en slechthorenden gehoord wordt en serieus wordt genomen.

Martie heeft ook een wens voor haar vakgenoten, de tolken: ‘Ik wens hen toe dat het vak geprofessionaliseerd wordt met bijvoorbeeld één, twee of drie sterrentolken en specialisaties binnen het vak. Zo kunnen doven zien welke bekwaamheid een tolk heeft. En de tolk kan zien in welk gebied die zich nog kan ontwikkelen. Ik zou tolken willen enthousiasmeren om nog meer het werkveld en de dovenwereld in te gaan. De schoonheid van de Nederlandse Gebarentaal en het vak te ontdekken. Ga het avontuur aan, word vaardig en zoek ondersteuning bij collega’s. Volg nascholing en training. Niet alleen online, maar vooral live van en met dove mensen, dat is zó belangrijk.’

Met een volle tolkkoffer lichter werken

Martie heeft met het boek een duidelijk doel voor ogen: ‘Jarenlang observeerde ik dove mensen om te zien hoe zij gebarentaal gebruikten en werkte ik samen met dove gasten en gastdocenten. Mede door die onderdompeling in de dovenwereld heb ik enorm veel geleerd over de rijke diversiteit van gebarentaal en het vak tolk. Daarnaast heb ik veel ervaring opgedaan in het ontwikkelen van lesmateriaal. Ik vind het zonde om die kennis en vaardigheden voor mezelf te houden. Alles komt nu samen in het boek.’ 

Martie legt in onderstaand filmpje uit waarom en voor wie ze het boek geschreven heeft. 

Iets terugdoen

‘Vooral tolken zullen het boek gaan lezen, zodat zij hun kennis en vaardigheden kunnen aanvullen, verdiepen of opfrissen. Daarmee wens ik dat doven en slechthorenden een goede en vaardige tolk krijgen. Dit boek dient als giving back aan dove en slechthorende mensen. In het boek leren tolken dat zij verschillende vertaalopties kunnen inzetten en gebarentaalelementen op de juiste wijze gebruiken. En worden tolkstrategieën beschreven om beter te tolken van en naar gebarentaal. Ook is er aandacht voor de juiste attitude en samenwerking. Alles met het doel dat doven zich vloeiend kunnen uiten en volwaardig kunnen communiceren.’

Winactie

Ben je benieuwd naar het boek Met een volle tolkkoffer lichter werken van Martie Emmerzaal-Boelens? Het is verkrijgbaar vanaf 10 november 2025. 

Kun je niet wachten? Martie geeft een boek weg! Stuur voor 7 november 2025 een mail naar de redactie. We mailen je alleen terug als je gewonnen hebt. Wil je je kansen op een gratis boek vergroten? Doe dan ook een pre-order via de website van Martie: www.tolkinsigne.nl. 

Met een volle tolkkoffer lichter werken – Handboek voor jou als Tolk Nederlandse Gebarentaal

Auteur: Martie Emmerzaal – Boelens
Aantal pagina’s: 337

Te koop: www.tolkinsigne.nl

ISBN: 9789083596358