In het straatbeeld zie je ze genoeg: mensen met oordoppen of hoofdtelefoon die op de fiets of in de auto onderweg muziek luisteren. Sinds 1 juli is dat in Frankrijk verboden. Maar hoe is dat dan voor doven en slechthorenden? Hoe veilig is het verkeer voor hen? 

Doven en slechthorenden gebruiken in het dagelijks leven hun zicht meer dan horende mensen. Omdat een van hun zintuigen (deels) is uitgevallen, is het andere zintuig beter ontwikkeld. Er zijn hulpmiddelen beschikbaar voor dove en slechthorende verkeersdeelnemers, maar ondanks dat kan het verkeer gevaarlijk zijn. Editie NL maakte naar aanleiding van het oordopjesverbod in Frankrijk een item over slechthorendheid in het verkeer. Eva Westerhoff (doof) vertelt haar ervaring terwijl verslaggeefster Annemarie Landmand ervaart hoe het is om al luisterend naar muziek zich in het verkeer te begeven.

Helaas heeft het item van Editie NL filmpje alleen ondertiteling wanneer Eva aan het woord is, maar onderaan dit artikel kun je het volledige transcript lezen.

Fiets met trillingen
Mensen die doof of slechthorend zijn, kunnen diverse hulpmiddelen gebruiken die hen waarschuwen met behulp van trillingen. Er wordt aan een techniek gewerkt om met deze trillingen dove en slechthorende fietsers te ondersteunen. Momenteel werken onderzoekscentrum TNO en automerk Ford ieder aan een fiets die de bestuurder met behulp van trillingen waarschuwt voor ander verkeer. De doelgroep van TNO bestaat uit oudere mensen, maar door de trillingen kan het ook uitermate geschikt zijn voor doven en slechthorenden. Zowel de handvatten en het zadel kunnen trillen. Dat gebeurt wanneer er een paaltje op de weg staat of als er naderend verkeer van achteren komt. Een radar aan de voorkant van de fiets houdt de paaltjes in de gaten en een camera achterop de fiets geeft een seintje als er verkeer nadert. Bij Ford gaat het stuur van de fiets trillen wanneer de fietser wordt ingehaald door een auto. Dat werkt met een sensor die registreert wanneer er een auto passeert.

Overige verkeershulpmiddelen
Voor dove en slechthorende mensen zijn er speciale [link28956]bordjes[/link] die op de fiets gemonteerd kunnen worden. Daarop staat een afbeelding van een oor met een stippellijn erdoor waardoor andere weggebruikers weten dat de fietser doof of slechthorend is. Ook Cor Toonen (doof) heeft een [link29080] waarschuwingssysteem[/link] bedacht voor op de fiets. En zelfs jongeren denken na over trilhulpmiddelen in het verkeer voor doven en slechthorenden. Susan en Sterre, twee vwo-leerlingen uit de zesde klas, gaan volgende jaar voor hun profielwerkstuk een alarmvertaler ontwikkelen. Dat is een polsbandje dat gaat trillen als er een voertuig met sirenes aan komt. Doven en slechthorenden kunnen dan op tijd aan de kant. De twee vwo’ers hebben een enquête gemaakt en zijn nog op zoek naar dove en slechthorende weggebruikers die deze vragenlijst willen invullen.

Transcript van het item van Editie NL
In Frankrijk worden hoofdtelefoons en oordopjes per 1 juli verboden in de auto en op de fiets. Het gaat dan 135 euro kosten wanneer je betrapt wordt. De maatregel moet het aantal verkeersongevallen drastisch naar beneden brengen. Met een hoofdtelefoon sluiten bestuurders zich volgens de Franse regering namelijk af en verliezen ze hun concentratie. En dat is natuurlijk levensgevaarlijk in het verkeer. Want heb je nu net muziek op je koptelefoon dan hoor je het omgevingsgeluid natuurlijk niet meer. En dat kan nou net hét signaal zijn dat je niet mag missen.
Annemarie Landman: ‘Zonder oordopjes hoor ik deze scooter op de fiets prima aankomen. Ik weet dus dat ik nu niet onverwachts naar links moet uitwijken. Maar met muziek in je oren is dat een heel ander verhaal. Ik hoor nu echt helemaal niks meer. Behalve de muziek natuurlijk. En hoe gevaarlijk dat kan zijn in het verkeer weet Eva Westerhoff als geen ander. Zij is doof en dat maakt fietsen voor haar een hele opgave. Ze vertelt ons aan de hand van een doventolk die u buitenbeeld hoort dat ze dan ook altijd alert is. Maar dat geldt lang niet altijd voor fietsers die door muziek niks meer horen’. Eva: ‘Als je als horende, die dat niet gewend is, ineens niks kan horen in het verkeer, dan let je ook minder goed op. Je bent misschien wel heel geconcentreerd aan het luisteren naar de muziek en een beetje aan het wegdromen. En dan is het wel echt gevaarlijk.’

Annemarie: ‘Toch luistert maar liefst 76 procent van de 12 tot 17 jarigen muziek op de fiets. en ruim 54 procent van de 25 tot 34 jarigen fietsen met een deuntje op.’
Annemarie: ‘Jij luistert muziek op de fiets.’ Meisje: ‘Ja klopt.’ Annemarie: ‘Hoor je dan nog wel wat er om je heen gebeurt?’ Meisje: ‘Ja want ik heb de muziek niet zo hard staan.’ Jongen: ‘Ja’. Annemarie: ‘Is dat niet gevaarlijk?’ Jongen: ‘Valt wel mee toch? Als je goed oplet.’

Annemarie: ‘Nou ondertussen heb ik de oordopjes verruild voor een koptelefoon. waardoor ik het minimale omgevingsgeluid wat ik met de oordopjes wel hoorde, helemaal niks meer over is. En ik merk dat, ondanks dat ik oplet, een ongeluk in een klein hoekje zit’. Eva: ‘Blijf om je heen kijken de hele tijd. Als dove zijn er verschillende mogelijkheden om goed om je heen te kijken. Sommige hebben een spiegeltje op het stuur van de fiets. Of een bordje achterop de fiets. Zodat duidelijk is dat diegene doof of slechthorend is.  Horende mensen zijn niet doof. Je kan niet iedereen zo’n bordje op de fiets geven.’
Annemarie: ‘Ik heb de rit overleefd, maar hoe? Ik merk wel dat je totaal afgesloten bent van de rest van het verkeer. En ik vond het toch geen veilig gevoel dus wat mij betreft blijft die af.’

Dat vind ook trouwens de Fietsersbond, die we even hebben gebeld. Een verbod vinden ze overigens niet haalbaar omdat het moeilijk te handhaven is. Maar als je het dan toch echt niet kan laten om muziek te luisteren op de fiets doe dan een oordopje in.