Haarcellen in het oor die zichzelf vernieuwen bij gehoorschade? Bij gewervelde diersoorten zoals vissen, kikkers en zangvogels gebeurt dit van nature, maar zoogdieren – waaronder de mens – hebben dit vermogen niet. Nu de eerste klinische proeven op dit gebied bij mensen van start gaan, komt daar mogelijk verandering in.

Het Nederlands bedrijf Audion Therapeutics werkt samen met dr. Albert Edge, professor aan de faculteit Geneeskunde van Harvard, aan een proefonderzoek voor de regeneratie van haarcellen in het menselijk oor. Als onderdeel van het zogeheten Project REGAIN zijn dierproeven al in volle gang. 

Onderzoek
Een potentieel geneesmiddel zag men voor het eerst in een toevallig verslag van de bijwerkingen bij dementiebehandeling. “Deze bijwerkingen zijn precies wat we zoeken in de behandeling van doofheid, dus besloten wij om dat idee uit te proberen bij muizen”, aldus Edge in het Amerikaanse magazine The Atlantic. In 2013 kweekte de Amerikaanse professor haarcellen, die hij vervolgens in de cochlea (slakkenhuis) van muizen implanteerde. Het bleek dat de diertjes toonhoogtes, die overeenkwamen met de plaats van de betreffende haarcellen, beter konden waarnemen. Gewerkt wordt dan ook aan de ontwikkeling van geneesmiddelen die haarcelvernieuwing teweegbrengen en aan het zo effectief mogelijk lokaal kunnen toedienen daarvan in het binnenoor.
Concurrentie ligt overigens op de loer: ook het Amerikaanse bedrijf Frequency Therapeutics is bezig met de ontwikkeling van cellen die zich verveelvoudigen en uitgroeien tot haarcellen. "Het is een competitief veld, maar iedereen heeft zijn eigen aanpak," zegt Rolf Jan Rutten, directeur van Audion Therapeutics. "Uiteraard zal een van ons als eerste succesvol zijn, maar het kan zijn dat onze verschillende technieken elkaar kunnen aanvullen."

Haarcellen
Mensen worden geboren met 15.000 haarcellen in elk oor. Deze liggen in volgorde van geluidsfrequentie gerangschikt in de met vloeistof gevulde cochlea. Zij zetten geluidstrillingen om in elektrische signaaltjes, die vervolgens via de gehoorzenuw naar de hersenen worden gestuurd, zodat wij horen. Elke haarcel is gevoelig voor een bepaalde toonhoogte. Zijn de kwetsbare haarcellen in ons binnenoor eenmaal beschadigd, bijvoorbeeld door ouderdom of blootstelling aan lawaai, dan is dit onherstelbaar. En hoewel hoorhulpmiddelen in de loop der jaren steeds verbeterd zijn, is er momenteel nog geen geneesmiddel op de markt dat gehoorverlies herstelt.
Het oor een complex orgaan is en het vernieuwen van haarcellen een geheel nieuwe ontwikkeling. Wanneer mensen met gehoorverlies ook echt van de ontdekkingen kunnen profiteren, blijft voorlopig dan ook gissen.

Gebaseerd op artikelen in The Atlantic en De Morgen.