We zijn er, onbewust, allemaal de hele dag mee bezig: bedenken wat een ander ergens van vindt, hoe iemand zich voelt of waarom iemand iets doet. We proberen ons in de denk- en gevoelswereld van een ander te verplaatsen. Die wereld kun je niet zien, maar je kunt je er wel een voorstelling van maken. Je kunnen verplaatsen in een ander noemen we Theory of Mind, of kortweg ToM.

Hoe krijg je een Theory of Mind?

Je wordt niet geboren met een Theory of Mind, deze vaardigheid moet je ontwikkelen. Die ontwikkeling start al op heel jonge leeftijd, maar hoe die verloopt is heel erg afhankelijk van sociale ervaringen. Je hebt veel contactmomenten met anderen nodig om erachter te komen dat anderen niet altijd hetzelfde willen of leuk vinden als jij. En om te leren dat het gedrag dat je ziet, bepaald wordt door iemands niet zichtbare gedachten of gevoelens. Hoe vaker je toegang krijgt tot die gedachten en gevoelens van andere mensen, hoe meer dat je helpt om een ToM te ontwikkelen. En daar zit nu net de moeilijkheid voor dove en slechthorende kinderen.

Theory of Mind bij dove en slechthorende kinderen

Dove en slechthorende kinderen hebben vaak minder toegang tot de gedachten en gevoelens van andere mensen. Hier zijn verschillende redenen voor. Dove en slechthorende kinderen hebben over het algemeen minder contactmomenten. Tijdens die contactmomenten kan het lastiger voor ze zijn om gesprekken in gesproken taal te volgen, bijvoorbeeld als mensen door elkaar praten, er veel achtergrondgeluid is of als er geen gebaren gebruikt worden. En er wordt in die gesprekken meestal ook minder met ze over abstracte onderwerpen zoals emoties gepraat. Niet gek dus dat uit onderzoek blijkt dat dove en slechthorende kinderen vaak een achterstand in hun ToM-ontwikkeling hebben in vergelijking met horende leeftijdgenootjes. En dat heeft weer gevolgen voor hun sociale relaties, zoals vriendschappen. Want als je niet goed kan inschatten wat een ander denkt of voelt, dan is het ook moeilijk om daar goed op te reageren. Daarom is het belangrijk om de ToM-ontwikkeling van jonge dove en slechthorende kinderen zo goed mogelijk te ondersteunen.

Oudercursus ‘Taal voor ToM’

Bij de NSDSK (Nederlandse Stichting voor het Dove en Slechthorende Kind) is de oudercursus ‘Taal voor ToM’ ontwikkeld. In deze cursus leren ouders wat Theory of Mind is en hoe ze hun kind kunnen helpen om deze vaardigheid te ontwikkelen. Ouders krijgen tips over hoe ze meer kunnen praten over gedachten en gevoelens tijdens alledaagse activiteiten met hun jonge dove of slechthorende kind. Er is in de cursus aandacht voor zowel gesproken taal als het gebruik van gebaren.

Werkt de cursus?

Dankzij Deelkracht^* wordt deze cursus nu bij vroegbehandelingsorganisaties verspreid over Nederland aangeboden, dus ook buiten de NSDSK. Zo kunnen we onderzoeken of de cursus ook echt werkt. Gaan ouders meer praten over gedachten en gevoelens? En zien we dat dat ook helpt voor de ToM-ontwikkeling van de kinderen? Om dat te kunnen onderzoeken zijn er gezinnen nodig die de cursus wél gevolgd hebben en gezinnen die de cursus níet gevolgd hebben. Alleen dan kunnen we zien wat voor effect de cursus heeft.

Help je mee?

We hebben meer deelnemers nodig voor het onderzoek. We zoeken nog gezinnen waarvan ouders de cursus (nog) niet hebben gevolgd. Ben jij of ken jij iemand?

• Is jouw kind tussen de 2,5 en 5 jaar oud en doof of slechthorend?
• Volgen jullie als ouders (nog) NIET de cursus Taal voor ToM?

Dan kun je deelnemen aan het onderzoek.

Het ziet het onderzoek eruit?

Bij dit onderzoek komt er drie keer iemand bij jou thuis langs. Het tweede huisbezoek is twee maanden na het eerste bezoek en het derde bezoek is zes maanden na het tweede. Tussen het eerste en het laatste bezoek zit dus ongeveer acht maanden. We plannen de afspraken in overleg, op momenten dat het jou uitkomt.

Elk bezoek duurt ongeveer een uur. Het bestaat uit drie onderdelen: voorlezen, spelen en een paar taakjes. De onderzoeker neemt een prentenboek mee en een tas met speelgoed. Jullie gaan eerst het prentenboek lezen en daarna met het speelgoed spelen. Als laatste neemt de onderzoeker een paar taakjes af: ze vertelt een paar verhaaltjes en stelt er wat vragen over. Het hele bezoek wordt gefilmd, zodat we later kunnen terugkijken hoe het ging.

Aanmelden

Aanmelden kan via dit formulier. Een van de onderzoekers neemt dan contact met je op. Heb je vragen of wil je eerst meer weten, neem dan contact op met Nadine de Rue (n.derue@kentalis.nl).

Dit onderzoek is onderdeel van het Deelkrachtproject Effectiviteit Interventies. Meer informatie hierover vind je op de website van Deelkracht.

_{* Onder de naam Deelkracht werken onderzoekers en zorgprofessionals van verschillende organisaties samen met ervaringsdeskundigen aan een toegankelijke samenleving voor mensen met een auditieve of communicatieve beperking.}

_{Copyright illustratie moeder en kind: NSDSK}