‘Je weet nooit wanneer de grote boem komt’

17-10-2014 algemeen

Oorlog voeren en vrede handhaven gaat soms gepaard met veel lawaai. Hoe beschermt de Koninklijke Landmacht haar mensen tegen harde geluiden? Gezond Gehoor is op bezoek in de Kromhoutkazerne in Utrecht.

Kees Matthijssen maakte in 1995 deel uit van het VN-bataljon Nederlandse militairen die tussen de zeven- en achtduizend moslimjongens en -mannen in de Bosnische stad Srebrenica moesten beschermen. Srebrenica werd geacht voor hen een veilige enclave te zijn. Maar op 11 juli werd die enclave aangevallen door Bosnisch-Servische troepen. 'De herrie van de artilleriegranaten die uit de lucht vielen, was oorverdovend,' herinnert Matthijssen zich.

Matthijssen is tegenwoordig 'director of staff' bij het Commando Landstrijdkrachten, ofwel het hoofdkantoor van de Koninklijke Landmacht dat gevestigd is in de Kromhoutkazerne in Utrecht. Behalve in Bosnië in 1995 was hij in Irak in 2004 en in Uruzgan in 2008. Maar zo'n herrie als in Srebrenica heeft hij nooit meer meegemaakt. 'De aanval kwam onverwacht, dus we hielden automatisch onze handen voor onze oren. Tijd om onze gehoorbescherming in te doen was er niet.' In de gebieden waar Nederlandse militairen naartoe worden gestuurd, kunnen zich op onverwachte momenten extreme geluiden voordoen. 'Het kan een aanval zijn zoals in Srebrenica. Het kan de klap zijnals je met de auto op een geïmproviseerd explosief rijdt. Het kan een hinderlaag zijn waar mensen opeens beginnen te schieten. Kortom, je weet nooit wanneer de grote boem komt.'

Geluidsdip 
De grote boem. Wie bij de Landmacht werkt, loopt niet alleen kans dat zijn oren ooit een 'grote boem' moeten verwerken, ook allerlei ‘kleine boemen’ kunnen een gevaar opleveren voor het gehoor. 'Het geluid van de helikopter waarin je zit, van explosies tijdens een oefening, van een panserhouwitser die een granaat afvuurt: het komt allemaal voor', zegt André Vincken. Hij is arbeidshygiënist, werkt sinds 1987 bij de landmacht en houdt zich er onder meerbezig met geluid en gehoorbescherming. Vincken is realistisch: een rustige oude dag met een onbeschadigd gehoor is voor veel militairen niet weggelegd. 'Veel militairen hebben last van een geluidsdip, zoals wij dat noemen. Ze missen soms een paar geluidsfrequenties.' Kees Matthijssen is een van hen. 'De laatste keer dat ik getest ben, is enkele jaren geleden, en ik bleek inderdaad een licht verminderde hoorfunctie te hebben. Om me heen hoor ik dat ook van collega’s. Je werkt nu eenmaal in een omgeving waar harde geluiden aan de orde vande dag zijn.' Als voorbeeld noemt hij de schietbaan. 'Dat is een beruchte plek, want daar wordt het geluid van een geweerschot soms nog eens extra versterkt. Op de schietbaan dragen we de laatste jaren dan ook dubbele gehoorbescherming: zowel oordopjes als een kap. Jaren geleden was daar minder aandacht voor dan tegenwoordig, en dus is het niet onlogisch dat menig militair links en rechts wat schade heeft opgelopen. Dat is een gegeven.'

Plastic oordopjes
Gezien de 'schade links en rechts' is het geen wonder dat gehoorbescherming in de loop der jaren steeds meer aandacht heeft gekregen bij de landmacht. Sinds 1995 maakt gehoorbescherming deel uit van de standaarduitrusting van militairen. ‘De eerste jaren moesten we het doen met plastic oordopjes’, zegt Matthijssen lachend, terwijl hij met zijn wijsvinger de beweging imiteert die hij moestmaken om de dopjes in te brengen. 'Ze waren lastigin te brengen en begonnen na verloop van tijd te irriteren.' In 2008 besloot de Koninklijke Landmacht alle militairen otoplastieken (op maat gemaakte oordoppen) aan te meten. 'Onze arbodienst voerde daarvoor allerlei metingen uit om te bepalen welke otoplastieken de beste balans boden tussen enerzijds gehoorbescherming en anderzijds het in staat zijn met elkaar te communiceren', zegt Vincken. 'Want communicatie is cruciaal in de landmacht. Onze mensen doen mensenwerk, moeten samen een taakvolbrengen. Goed met elkaar kunnen communiceren is een must.' De otoplastieken zorgen voor een geluidsdemping van zo’n 22 decibel. 'De otoplastieken, die voor een geluidsdemping zorgen van zo’n 22 decibel. De otoplastieken betekenden een enorme verbetering', zegt Matthijssen enthousiast. 'Die dingen zitten geweldig. Je kunt ze urenlang inhouden zonder dat je er last van hebt. Sterker nog, ik merk nauwelijks dat ik ze in heb. Een heel verschil met de plastic doppen die we in voorgaande jaren droegen.'
 
Anno 2013 gaat de landmacht nog een stapje verder. Vincken en zijn collega’s werken aan een nieuwe 
arbocatalogus. Daarin komt onder andere een overzicht van de verschillende 

gradaties van geluid waaraan militairen in de landmacht worden blootgesteld tijdens hun werk. Met dat overzicht kan de landmacht nog beterbepalen welke gehoorbescherming het beste past. 'Daarnaast willen we het gehoor van militairen voor en na hun deelname aan een vredesmissie standaard gaan testen. Dat gebeurt nu nog incidenteel. Bovendien gaan we zodra de catalogus klaar is een nieuwe serie oorlichtingssessies verzorgen.'
 
Discotheek
De kans dat de jonge generatie militairen gehoorschade oploopt, is gezien de huidige aandacht voor gehoorbescherming aanzienlijk kleiner dan vroeger. Daar staat tegenover dat voor jonge militairen buiten werktijd meer gevaren op de loer liggen dan vroeger. 'Een bezoek aan de discotheek en het luisteren van muziek via oordopjes vormen minstens zo grote bedreigingen voor het gehoor als deelname aan een vredesmissie of "troops in contact"', zegt Vincken onomwonden. 'Tijdens de voorlichtingen besteden we aan die gevaren buiten werktijd ook aandacht, want we zien dat twintigers en dertigers de risico’s onderschatten.' Matthijssen: 'In Afghanistan doen ze otoplastieken in. Maar als ze uitgaan, dan lopen ze zonder gehoorbescherming rond. Dat maakt het risico op gehoorschade in de disco-om-de-hoek vele malen groter dan in Afghanistan.'

Tekst Stan Verhaag | Foto's AudioVisuele Dienst, Ministerie van Defensie | Bron: Gezond Gehoor, jaargang 3, nr. 2

Gezond Gehoor
Dit artikel komt uit het magazine Gezond Gehoor, een magazine boordevol informatie over geluid, gehoor en gehoorproblemen in relatie tot gezondheid en welzijn. U kunt Gezond Gehoor vinden op de leestafel van de audicien, de kno-arts, bij audiologische centra en op cluster 2-scholen, maar ook bij de huisarts. Wilt u Gezond Gehoor thuis ontvangen? Neem dan nu een abonnement.

Gezond Gehoor is een uitgave van Berengroep.

 


Reacties

Er zijn nog geen reacties Reageer

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Gerelateerde artikelen

Doof.nl maakt gebruik van cookies.

Doof.nl gebruikt vier soorten cookies.

Lees meer

Deze cookies zorgen ervoor dat de website goed werkt.

Lees meer

Op onze website staan YouTube-filmpjes. Wanneer je deze wilt afspelen, dan moet je de cookies accepteren. YouTube slaat dan cookies op op jouw computer.