Het Rijksmuseum heeft, samen met het Nederlands Gebarencentrum, ongeveer 150 gebaren ontwikkeld die te maken hebben met musea en het kijken naar kunst. De gebaren worden geïntroduceerd bij de wintertentoonstelling IJspret van Hendrick Avercamp die van 20 november 2009 tot 15 februari 2010 in het Rijksmuseum te zien is.

Van Avercamp is bekend dat hij niet kon spreken en aangenomen wordt dat hij doof was.  Tijdens deze tentoonstelling start het Rijksmuseum met een speciaal programma voor dove en slechthorende mensen. Dit programma wordt mogelijk gemaakt dankzij financiële steun van het Rijksmuseum Fonds en de Kattendijke/Drucker Stichting.

Bij het ontwikkelen van het programma voor dove mensen ontdekte het Rijksmuseum dat er voor veel woorden die in musea gebruikt worden geen gebaren bestaan. Ook voor het kijken naar kunst ontbreken veel gebaren. Dit gaat dan om woorden zoals horizon, perspectief, conservator en restaurator. Samen met het Nederlands Gebarencentrum heeft het Rijksmuseum 150 nieuwe gebaren ontwikkeld waarmee het museum voor dove mensen meer toegankelijk wordt. De gebaren worden gepubliceerd op een Museumlexicon dvd Nederlandse Gebarentaal die is samengesteld en uitgegeven door het Nederlands Gebaren Centrum.

Programma  voor dove en slechthorende mensen
De nieuwe gebaren vormen de basis voor het lesprogramma voor dove en slechthorende kinderen uit groep 7 en 8 van het basisonderwijs. Daarnaast is tijdens de tentoonstelling Hendrick Avercamp: IJspret een rondleiding in gebarentaal te volgen, een voorstelling van het Handtheater te zien en zijn er familierondleidingen en kinderworkshops met gebarentolk. Ook zijn alle lezingen tijdens deze tentoonstelling toegankelijk voor dove en slechthorende mensen. Zie www.rijksmuseum.nl/kunstgebaren voor het totale programma.

Avercamp
De ‘Stomme’, zoals Avercamp in zijn eigen tijd werd genoemd omdat hij niet kon spreken en waarschijnlijk doof was, is de bekendste schilder uit de 17e eeuw van Hollandse winterlandschappen. Hij schilderde ijsgezichten met prachtige verhalende details van schaatsende paartjes, kinderen die elkaar bekogelen met sneeuwballen of een man die door het ijs zakt.  Voor het eerst toont het Rijksmuseum een overzicht van zijn beste schilderijen en tekeningen.